آب زندگی

وَوَاعَدْنَا مُوسَى ثَلاَثِينَ لَيْلَةً وَأَتْمَمْنَاهَا بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِيقَاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِينَ لَيْلَةً وَقَالَ مُوسَى لأَخِيهِ هَارُونَ اخْلُفْنِي فِي قَوْمِي وَأَصْلِحْ وَلاَ تَتَّبِعْ سَبِيلَ الْمُفْسِدِينَ –اعراف 142

سی شب با موسی وعده نهاديم و ده شب ديگر بر آن افزوديم تا وعده ، پروردگارش چهل شب کامل شد و موسی به برادرش هارون گفت : بر قوم من جانشين من باش و راه صلاح پيش گير و به طريق مفسدان مرو

در دین مسیحیت که مردمان زمانه پیش از همه ی دوران ها منتظر مسیح بودند و انتظار او را می کشیدند و او را در مهد (گهواره) همچون کهل ، سخنگو دیدند و چه مردها که زنده و چه بیمارها که علاج دیده ، بر چشمان خود مشاهده کردند ، روح مسیح را (که بر اساس آموزه های دینی اسلام ، نفس مسیح کشته نشد و شخصی شبیه به او را مردم به اشتباه گرفتند) را به صلیب کشیدند .

داستان دیگر رسولان نیز ، اگر دردناک تر از این بزرگان نبوده باشد ، که تر نیست که صالح را که ناقه ای از کوه به مردم از معجزه نشان داد به چه بلایی کشانید. و اما در رسول دین اسلام ، با همه ی سفارشات او به سنتش و اهل بیتش ، خیانتی کردند که تاریخ در خود همچون حادثه ی عاشورا را به چشم ندیده است.

پس آنکه ادیان در نوع حکم تا اجرا دچار تغییر و تقلیب و تحویل گردیده اند ، شکی نیست ، اما بیشتر این قلب های صورت پذیرفته شده در دین ، توسط ملوک و پادشاهان صورت پذیرفته و مردم که به تعبیر ، الناس علی دین ملوکهم هستند ، در این پیروی کورکورانه ، عرصه را بر دین ارسالی تا دین اجرایی دچار تغییر نموده اند.در مقاله ای جداگانه ، تفصیلا به این موضوع اشاره نموده ام که محل بحث آن اکنون نمی باشد. آنچه را که در این مقال می خواهیم به آن بپردازیم ، بحث تفسیر و اجرای دین توسط مردمان در یک زمان و در دو نفس متفاوت است ، تا جائیکه شخصی بر حکمی نظر دارد و دیگر بر عکس آن.

برداشت های متکثر از دین را بیش از همه در مباحثات اخیر آقای دکتر سروش با الهام از فلاسفه ی غرب و با عنوان صراط های مستقیم و لقب پلورالیزم دینی ، شنیده ام . در این بحث فلسفس- دینی ، متعلمان آن بر این مقوله تاکید دارند که انسانها بر اساس فکر و فهم و اندیشه ی خویش دین را فهمیده و عمل می کنند. مثلا اگر در دین اسلام ، شخصی خود را مسلمان می داند و برای خود حجابی چه از نوع زنانه و چه مردانه قائل است ، بر اساس فرهنگ ، فهم  ،زمان و اجتماع خویش به حکمی معتقد و بر اساس مقتضای اراده و علاقه و اطرافیان خویش بر آن عمل می کند. این داستان در مورد دیگر احکام نیز به وضوح یا کمی نایز به توضیح ، برقرار است. دیگر انواع ابتلای موضوع را می توان در دیگر احکام  در دیگر ادیان نیز جستجو کرد.در مقابل ، عده ای و به خصوص عالمان ادیان که با لباس مشخص در هر دین و مکتبی به نشر دین می پردازند ، شدیدا این موضوع را مردود و دین را تنها یک راه و روش مشخص می دانند که کج روی از آن مستوجب انهدام و انحراف است. در برخی از اوقاف موضوع چنان درهم می آمیزد که هنگامیکه در کشور عربستان به عنوان یک کشور مفرط در موضوع یک دینی و یک اندیشه ای ، آتش سوزی در مدرسه ی دخترانه ای رخ می دهد ، بنا بر حکم دین که تماس نامحرم را حرام می داند، آتش نشانان از حضور و نجات مصدومان منع و عده ای در این امر جان می سپارند.

موضوع این مبحث را نمی توان به چند جمله و چند صفحه منحصر ساخت ، چرا که امروزه کتاب ها و مقالات متعددی در این زمینه به زیور چاپ آراسته گردیده است تا در آن ، متدینین در ادیان گوناگون با این مقوله که آیا از منظر شارع مقدس ، تنها یک دین و روش زندگی برای آدمی پیش بینی گردیده است و یا چندین راه و یا به قول کاراکتر معروف فیلم "مارمولک" به اندازه ی همه ی انسانها ، راه برای رسیدن به خدا وجود دارد.

بسنده نمودن به فتح بابی در این مقوله را با داستان مشهور موسی  و شبان به پایان می رسانم که:

ديد موسي يك شباني را به راه                                   كو همي گفت اي خدا واي اله

توكجايي تا شوم من چاكرت                                        چارقت دوزم كنم شانه سرت

دستك بوسم بمالم پايكت                                          وقت خواب آيد بروبم جايكت

اي فداي توهمه بزهاي من                                اي به يادت هي هي وهي هاي من

زين نمط بيهوده مي گفت آن شبان                     گفت موسي با كه هستت اي فلان

گفت با آن كس كه ما را آفريد                                       اين زمين و چرخ از او آمد پديد

گفت موسي،  هاي خيره سرشدي                              خود مسلمان ناشده كافر شدي

اين چه ژاژاست وچه كفراست و فشار                           پنبه اي اندر دهان خود فشار

گرنبندي زين سخن تو حلق را                                      آتشي آيد بسوزد خلق را

گفت اي موسي دهانم دوختي                                    وز پشيماني تو جانم سوختي

جامه را بدريد و آهي كرد و تفت                                   پافتاد اندر بيابان و برفت

وحي آمد سوي موسي از خدا                                     بنده ي ما را ز ما كردي جدا

تو براي وصل كردن آمدي                                            ني براي فصل كردن آمدي

درحق او مدح و درحق تو ذم                                        در حق او شهد و درحق تو سم

ما بري از پاك و ناپاكي همه                                        از گران جاني و چالاكي همه

من نكردم خلق تا سودي كنم                                                بلكه تا بربندگان جودي كنم

ما برون را ننگریم و قال را                                            ما درون را بنگریم و حال را

خون شهيدان را زآب اولي تر است                      اين خطا از صد ثواب اولي تر است

لعل را گر مهر نبود باك نيست                            عشق را درياي غم غمناك نيست

در دل موسي سخن ها ريختند                                    ديدن و گفتن به هم آميختند

چون كه موسي اين خطاب از حق شنيد                         در بيابان در پي چوپان دويد

عاقبت دريافت او را و بديد                                           گفت مژده ده كه دستوري رسيد

هيچ آدابي و ترتيبي مجوي                                هر چه مي خواهد دل تنگت بگوي

هر چند که پایان داستان به اینجا ختم نمی شود و آن چوپان در پاسخ موسی ، به پاسخی شنیدنی برمی آید که امیدوارم ، خوانندگان علاقه مند بر دنباله نمودن اهتمام ورزند