مشکلات چیست!؟

همه روزه ما انسان ها با مشکلاتی روبرو هستیم که بعضا و بنا بر وسعت آن به میزانی از اشتغال ذهنی ما را درگیر می سازند  بعضی عمری با ما سپری می کنند .

بیماری ها، مسائل مالی ، غربت ، خواستن ها و نتوانستن ها و ده ها مشکلی که بازگو کردنش به تک تک انسان ها بازگشته ، اما می توان آنرا در دسته بندی های نزدیک به یکدیگر منسجم ساخت.

از دیدگاه دینی ظاهرا علل شکل گیری این مشکلات در چهار وجه قابل بررسی است:

1) قضا و قدر الهی

2) آزمایش

3) نتیجه عمل

4) کفاره گناهان یا ارتقا مقام معنوی

5) معلول بودن رنج در علت دنیای مادی

ذیلا شاهد امثالی بر این مدعا از قرآن کریم به عنوان کتاب مبین و راهنمایمان ارائه می گردد که تامل بر آنها رهگشاست

وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ

قطعا همه شما را با چيزي از ترس، گرسنگي، زيان مالي و جاني، و كمبود ميوه‏ها آزمايش مي‏كنيم و بشارت ده به استقامت كنندگان!

سوره: 2 . بقره آیه: 155

كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ وَهُوَ كُرْهٌ لَكُمْ وَعَسَى أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَعَسَى أَنْ تُحِبُّوا شَيْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَكُمْ وَاللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ

جهاد در راه خدا، بر شما مقرر شده، در حالي كه برايتان ناخوشايند است. چه بسا چيزي را خوش نداشته باشيد، حال آنكه خير شما در آن است. و يا چيزي را دوست داشته باشيد، حال آنكه شر شما در آن است. و خدا مي‏داند، و شما نمي‏دانيد.

سوره: 2 . بقره آیه: 216

ذَلِكَ بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيكُمْ وَأَنَّ اللَّهَ لَيْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِيدِ

اين دو به خاطر چيزي است كه دستهاي شما از پيش فرستاده (و نتيجه كار شماست) و خداوند، به بندگان (خود)، ستم نمي‏كند.

سوره: 3 . آل عمران آیه: 182

كُلُّ نَفْسٍ بِمَا كَسَبَتْ رَهِينَةٌ

هر كس در گرو اعمال خويش است.

سوره: 74 . مدثر آیه: 38

وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا إِلَى أُمَمٍ مِنْ قَبْلِكَ فَأَخَذْنَاهُمْ بِالْبَأْسَاءِ وَالضَّرَّاءِ لَعَلَّهُمْ يَتَضَرَّعُونَ

ما به امتهائي كه پيش از تو بودند (پيامبراني فرستاديم و هنگامي كه به مخالفت آنها برخاستند) آنها را به شدت و رنج و ناراحتي مواجه ساختيم شايد (بيدار شوند و در برابر حق) تسليم گردند.

سوره: 6 . انعام آیه: 42

لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِي كَبَدٍ

كه ما انسان را در رنج آفريديم (و زندگي او مملو از رنجها است).

سوره: 90 . بلد آیه: 4

اما بررسی درد و رنج از دیدگاه عرفای ما که کثرتا در زمان کهن با زبان شعر به مقصود می پرداختند و البته مدار منطقی ایشان خارج از موارد معنونه نیست ، اما به عنوان شاهد مثال به مواردی اشاره می گردد:

مرد را دردی اگر باشد خوش است

درد بی دردی علاجش آتش است( نیاز جوشقانی)

هر که در این بزم مقرب ترست

جام بلا بیشترش می دهند( حافظ)

مقام عیش میسر نمی شود بی رنج

بلی به حکم بلا بسته اند عهد الست( حافظ)

روندگان طریقت ره بلا سپرند

رفیق عشق چه غم دارد از نشیب و فراز( حافظ)

بنابراین اگر بیش از حد در متاعب به جزع و فزع گرایش داریم ، باید بر ضعف ایمان خود تاملی کنیم و بر خداوند غفار پناه آریم. بی مناسبت نیست که پایان سخن را به حدیثی کاربردی برای تزکیه نفس خویش بر مبنای عبادت مزین گردد:

امام صادق(ع) از پدرانش از امام علی(ع) روایت کرده که رسول‌خدا(ص) فرمودند: در بهشت خانه‌هایی هست که بیرون آن از درونش و درون آن از بیرونش پیداست. از امت من کسانی در آنجا اقامت می‌گزینند که سخن به نیکی بگویند، اطعام نمایند، آشکارا سلام کنند، دائما روزه‌دار باشند و در شب که مردم خوابیده‌اند، نماز بخوانند.

امام‌علی(ع) پرسیدند: ای رسول خدا(ص)! چه کسی از امت شما توان این امور را دارند؟

پیامبر(ص) فرمودند: ای علی(ع)! آیا می‌دانی نیکو سخن گفتن چیست؟ آن است که انسان در صبح و شام ده مرتبه تسبیح و تحمید و تهلیل و تکبیر بگوید و اطعام نمودن، نققه و مخارجی است که مرد به خانواده و عیال خود می‌پردازد و دائم روزه‌دار بودن به این معناست که علاوه بر روزه ماه مبارک رمضان در هر ماه سه روز را روزه بگیرد که ثواب روزه‌ همیشگی برای او نوشته می‌شود. مراد از نماز در شب هنگامی که مردم خوابند، این است که هرکسی نماز مغرب و عشاء و نماز صبح را در مسجد به جماعت بخواند، گویا تمام آن شب را از اول تا آخر شب زنده‌داری کرده است. مقصود از افشای سلام آن است که انسان در سلام کردن بر هیچ یک از مسلمانان بخل نورزد (معانی الاخبار، ص 250؛ الامالی الصدوق، ص 328، ح 5؛ وسائل الشیعه، ج 12، ص 60، ح 15646؛ بحارالانوار، ج 66، ص 369، ح 9 و ج 85، ص 7 و ج 94 ص 99)