آب زندگی

نگاهی به آمار این دو کلمه (بازبینی و مداقه نکردم و ممکن است سهوا مواردی اشتباه شده باشد)

بشیر و بشری  و بشر و مشتقات که به بشارت واقعی (و نه طعنه آمیز و سخره آور مانند سوره 4 : 138 – 31 : 7 – 45 : 8- 3: 21- 9 : 34 – 84 : 24- 9: 3- و یا غیر مرتبط سوره 16 آیه 58 و 59 و سوره 43 آیه 17 یا در معنای خندان 80 : 39- 9  : 124 – 15 : 67- 30 : 48 – 39 : 45) خداوند و ملائک به بندگان اشاره دارد و برابر 57 شماره است:

نذر به معنای انذار و هشدار و نه معانی دیگر،  برابر 85 شماره :

بنابراین باید پذیرفت که از دید آمار این سخن متاله ارجمند و سترگ معاصر صحیح است اما توضیحاتی در ادامه این سخن موجود است که بعضا نیز حضرت استاد آن را در ادامه جلسات تفسیر تایید فرمودند:

الف) علیرغم ذكر توأمان بشارت وانذار در قرآن كریم، در اكثر آیات، بشارت مقدم ذكر شده است. این، بدان جهت است كه در مجموع، رحمت خدا بر عذاب و غضب او، پیشى گرفته است; همان كه در دعاها آمده است: یا من سبقت رحمته غضبه; اى كسى كه رحمت تو، بر خشم تو، پیشى گرفته است.

ب) معمولاً در سوره های مکی بشارت کم تر دیده می شود؛ چون مخاطبان کافر و خیره سر و مشرک هستند و باید با تهدید کوبنده آنان را بیدار کرد؛ ولی در خصوص مؤمنان (سوره های مدنی) به نظر می رسد با توجه به ایمانی که آورده اند، بشارت مؤثرتر باشد و به نظر می رسد آیات بشارت که خطاب به مؤمنان است، از آیات قهر و غضب و کیفر که آن ها را می ترساند، بیش تر باشد.

ج) نکته دیگری که در خصوص آیات انذار وجود دارد ، نوع هشدار بر مساله است که در عین غضب و خشم و تذکر ، رنگ و سبقه رحمت دارد به این معنا که چون ذات اقدس اله رحمان و رحیم است ، عموم یا مسلمین یا مومنین را از عذاب خوار کننده دنیا و اخری می ترساند به همان ترتیبی که مادر فرزندش را از آتش و تیزی و پرتگاه و دیگر خطرات نهیب می زند. بنابراین هشدار شارع مقدس فی المثال در خصوص اکل به غیر حق مال یتیم که گناهی بزرگ خوانده شده است (نساء – آیه 2) بالواقع آتش می خورند(نساء – آیه 10) بنابراین آن ارحم الراحمین قبل از وقوع حادثه هشدار می دهد که بنده اش (که او را به حکم حدیث قدسی "لو علم المدبرون...." دوست می دارد) از آن بپرهیزد.

بنابراین و با صحه گذاری بر سخن مفسر معظم معاصر (حضرت آیت الله جوادی آملی) و در تقابل با این گزاره روانشناختی دانشمندان علوم اجتماعی و انسانی که تشویق بیش از تنبیه در هدایت به امر حَسَن و منع از امر قبیح موثر است این نکته شایان دلیل است که انذار قرآنی با انذارهای بشری متفاوت است و این انذار نه تهدید و ترس و سرکوب نفوس که "یهدی الی الرشد" و آگاه سازی است و نه همسان تهدید و تطمیع های بشری که لزوما عاری از اشتباه نیست و فی الواقع جنس انذار بشری با انذار الهی متفاوت است. چرا که انذار الهی قطعی و انذار بشری همراه با ظن و برداشت شخصی منذر است ، همچنین انذار بشری ممکن است "ینطق عن الهوی" باشد و منافعی برای منذِر داشته باشد ولی انذار الهی صرفا برای نفع منذَر است و نتیجه آن برای خالق تفاوتی ندارد.

البته به اعتقاد حقیر هنوز این بحث باز است و باید تبیین و تشریح آن مورد بررسی بیشتر قرار گیرد و شایسته است که حضرت استاد آن را مورد عنایت قرار دهند.